Lokaje, czapki z głów!

Ekipa z Downton Abbey
w fotoszopowym szyku bojowym

W napisach do seriali roi się czasami od mniejszych i większych błędów. (Podejrzewam, że ma to coś wspólnego z faktem, że nikt nie jest doskonały.) Te błędy mogą stać się źródłem rozrywki (patrz: Facepalmiarnia), okazją do rozwinięcia własnych umiejętności językowych (patrz: Facepalmiarnia), a nawet inspiracją do tworzenia własnych napisów (patrz: autorka Facepalmiarni). Nie możemy jednak zapominać o tym, że najszerszym gronem adresatów napisów są osoby, które po prostu ich... potrzebują, by móc na bieżąco oglądać ulubione seriale. W tym przypadku kwiatki i niezręczności już nie bawią - raczej utrudniają uchwycenie sensu dialogów, powodują dezorientację, a czasami uniemożliwiają śledzenie fabuły.

Ostatnio miałam okazję oglądać serial kostiumowy Downton Abbey w towarzystwie osób polegających na polskich napisach. (Przy okazji, w cyklu "Słówko dnia": abbey oznacza opactwo, jednak serial bynajmniej nie opowiada o mnichach ;).) Poniżej pierwsza część fragmentów, przy których nie tylko ja zastanawiałam się, co jest grane.

Downton Abbey, sezon 3, odcinek 4

Kontekst dla obu cytatów: w Downton trwają poszukiwania nowego lokaja! (Tak, oprócz seriali o kosmitach i pogromczyniach wampirów oglądam też takie, gdzie głównym tematem odcinka jest - o zgrozo - poszukiwanie lokaja.)

- I want the house to be properly represented.
- Is that aimed at me?
- If the cap fits, wear it.

- Chciałbym by ten dom, był właściwie reprezntowany.
- Mówisz o mnie?
- Jeśli czapka pasuje, noś ją.

Przyznaję, mam alergię na dosłownie tłumaczone przysłowia i powiedzenia. Owszem, angielskie odpowiedniki polskich przysłów bywają nieraz o wiele dowcipniejsze, bardziej adekwatne i cieszą oko - ba, polska wersja czasami nawet nie istnieje. Najczęściej jednak taki dosłowny przekład utrudnia odbiór podobnie jak inne kalki językowe. If the cap/shoe fits, wear it to sugestia przyjęcia "na klatę" uzasadnionej krytyki. Ten dialog jednak aż prosi się o "uderz w stół, a nożyce się odezwą".

- Have you chosen the lucky winner?
- Not yet. There were two candidates when it came down to it.

- Wybrałeś szczęśliwego zwycięzcę?
- Jeszcze nie. Było dwóch kandydatów kiedy zszedłem na dół.

Kolejny absurd budzący dezorientację czerpiących wiedzę o fabule z napisów. W wersji oryginalnej nikt nigdzie nie schodzi - ostateczna decyzja sprowadza się do wyboru między dwoma kandydatami. Come down, jak przystało na czasownik frazowy, ma wiele różnych znaczeń - najczęściej jednak łatwo wychwycić jego znaczenie z kontekstu, zwłaszcza w utartych zwrotach.